Al día siguiente, el rey envió a su hijo Mossahap a la isla de Mutir para buscar el clavo que nos faltaba para completar nuestro cargamento.
Los indios que habíamos tomado en el camino encontraron ocasión de hablar al rey, quien, interesándose por ellos, nos pidió que se los entregásemos para remitirlos a su país acompañados de cinco isleños de Tadore, que tendrían así ocasión de elogiar al rey de España y hacer el nombre español caro y respetado a todos estos pueblos. Le entregamos, pues, las tres mujeres que esperábamos presentar a la reina de España y todos los hombres, con excepción de los de Burné. El rey nos pidió otro favor: que matásemos todos los cerdos que teníamos a bordo, por los cuales nos ofreció una amplia compensación en cabras y gallinas. Hubimos aun de acceder a ello y para que los moros no lo notasen, los matamos en el entrepuente, porque tenían tal repugnancia por estos animales que cuando por un acaso se encontraban con alguno cerraban los ojos y se tapaban la nariz para no verlos ni sentirles el olor.
La misma noche, el portugués Pedro Alfonso de Lorosa, habiendo sabido que el rey le había enviado a buscar para advertirle que, aunque fuese de Tarenate, debía guardarse bien de engañarnos en las respuestas que diese a nuestras preguntas, subió efectivamente a nuestra nave y nos suministró todos los datos que podían interesamos. Nos contó que hacía dieciséis años que estaba en las Indias, de los cuales había pasado diez en las islas Molucas, a donde había llegado con los primeros portugueses, que ahí estaban de hecho establecidos desde ese tiempo, pero que guardaban el más profundo silencio acerca del descubrimiento de estas islas. Añadió que hacía once meses y medio que un gran barco había venido de Malaca a las islas Molucas para cargar clavo, como lo hizo, pero que el mal tiempo lo había retenido durante algunos meses en Bandán. Este navio venía de Europa, y su capitán, un portugués que se llamaba Tristán de Meneses, refirió a Lorosa que la noticia más importante que por entonces había era que una escuadra de cinco naves había partido de Sevilla al mando de Fernando de Magallanes para ir a descubrir el Maluco en nombre del rey de España; y que el de Portugal, que estaba doblemente irritado por esta expedición, por cuanto uno de sus súbditos trataba de perjudicarle, había despachado buques al cabo de Buena Esperanza y al de Santa María en el país de los caníbales, para interceptarle el paso en el mar de las Indias; pero que no lo habían encontrado.
Habiendo sabido en seguida que había pasado por otro mar y que iba a las Molucas por el oeste, dispuso que don Diego López de Sichera, su comandante en jefe en las Indias, enviase seis naves de guerra contra Magallanes; pero Sichera, teniendo noticia en estas circunstancias que los turcos preparaban una flota contra Malaca, se había visto obligado a despachar contra ellos sesenta embarcaciones al estrecho de la Meca, en la tierra de Judá, las cuales, habiendo encontrado las galeras turcas encalladas a la orilla del mar, cerca de la bella y fuerte ciudad de Aden, las quemaron todas. Esta expedición había impedido al comandante portugués llevar a cabo la que tenía dispuesta contra nosotros; pero poco tiempo después despachó a nuestro encuentro un galeón con dos baterías de bombardas, mandado por el capitán Francisco Faría, portugués: galeón que tampoco vino a atacamos a las Molucas, porque, ya fuese por los bajos que se encuentran cerca de Malaca, ya por las corrientes y vientos contrarios que tuvo, se vio obligado a regresarse al puerto de donde había salido. Lorosa añadió que pocos días antes, una carabela con dos juncos habían venido a las islas Molucas a saber noticias nuestras, despachando, mientras tanto, los juncos a Bachián para cargar clavo, llevando a bordo siete portugueses, quienes, a pesar de las recomendaciones del rey, por no querer respetar ni las mujeres de los indígenas ni las del mismo rey, fueron todos ultimados. Con esta nueva, el capitán de la carabela juzgó oportuno irse lo más pronto y regresarse a Malaca, después de abandonar en Bachián los dos juncos con cuatrocientos bahares de clavo y una cantidad de mercaderías bastante considerable para obtener otros cien.
Nos añadió que todos los años muchos juncos van de Malaca a Bandán a comprar macis y nuez moscada, de donde pasan a las Molucas a cargar clavo. El viaje de Bandán a las islas Molucas se hace en tres días, y en quince se va de Bandán a Malaca. Este comercio, nos dijo, es el que produce mayores entradas al rey de Portugal, por lo cual lo oculta con empeño a los españoles.
Lo que Lorosa acababa de expresamos era en extremo interesante para nosotros, por lo cual procuramos persuadirle de que se embarcase en nuestra compañía para Europa, haciéndole esperar que el rey de España le recompensaría muy bien.
[148] On Wednesday, the king sent his son, named Mossahap, to Motir for cloves, so that they might supply us more quickly. On that day we told the king that we had captured certain Indians. The king thanked God heartily, and asked us to do him the kindness to give them to him, so that he might send them back to their land, with five of his own men, in order that they might make the king of Spain and his fame known. Then we gave him the three women who had been captured in the queen’s name for the reason just given.
[149] The next day, we gave the king all the prisoners, except those from Borneo, for which he thanked us fervently. Thereupon, he asked us, in order thereby to show our love for him, to kill all the swine that we had in the ships, in return for which he would give us an equal number of goats and fowls. We killed them in order to show him favour, and hung them up under the deck. When those people happened to see them they covered their faces in order that they might not look upon them or catch their odour.
[150] In the afternoon of that same day, Pietro Alfonso, the Portuguese, came in a prau, and he had not disembarked before the king sent to summon him and told him banteringly to answer us truly in whatever we should ask him, even if he did come from Ternate. He told us that he had been sixteen years in India, but ten in Molucca, for it was as many years since Molucca had been discovered secretly; it was a year less fifteen days since a large ship had arrived at that place from Malacca and had left laden with cloves, but it had been obliged to remain in Bandan for some months because of bad weather; the ship’s captain was Tristão de Meneses, a Portuguese, and when he asked the latter what was the news back in Christendom, he was told that a fleet of five ships had left Seville to discover Molucca in the name of the king of Spain under the command of Ferdinand Magellan, a Portuguese, and that the king of Portugal, angered that a Portuguese should be opposed to him, had sent some ships to the Cape of Good Hope, and a like number to the Cape of Santa Maria at the mouth of the Rio de la Plata, where the cannibals live, in order to prevent their passage, but Magellan had not been found. Then the king of Portugal had heard that the captain had passed into another sea, and was on his way to Molucca. He immediately wrote directing his chief captain of India, one Diogo Lopes de Sequeira, to send six ships to Molucca, but the latter did not send them because the Grand Turk was coming to Molucca and he was obliged to send sixty sail to oppose him at the Strait of Mecca in the land of Jiddah, where they found only a few galleys that had been beached on the shore of the strong and beautiful city of Aden, all of which they burned. After that the chief captain sent a large galleon with two tiers of guns to Molucca to oppose us, but it was unable to proceed or turn back because of certain shoals and currents of water near Molucca, and contrary winds (the captain of that galleon was Francisco Faria, a Portuguese). It was but a few days since a caravel with two junks had been in that place to gather information about us. The junks went to Batjan for a cargo of cloves with seven Portuguese. As those Portuguese did not respect the women of the king and of his subjects, although the king told them often not to act so, and since they refused to discontinue, they were put to death. When the men in the caravel heard that, they immediately returned to Malacca, abandoning the junks with four hundred bahars of cloves and sufficient merchandise to pur- chase one hundred bahars more. Every year a number of junks sail from Malacca to Bandan for mace and nutmeg, and from Bandan to Molucca for cloves. Those people sail in three days in those junks of theirs from Molucca to Bandan, and in fifteen days from Bandan to Malacca. The king of Portugal had enjoyed Molucca already for ten years secretly, so that the king of Spain might not learn of it. That Portuguese remained with us until three in the morning, and told us many other things. We plied him so well, promising to pay him well, that he promised to return to Spain with us.
Noong araw ng Miyerkoles, ipinadalá ng hari ang anak niyang laláki, na may ngalang Mossahap, sa Murtir para sa mga klabo, nang sa gayon ay mas mabilis kaming matustusan. Noong araw na iyon, sinabi namin sa hari na nakadakip kami ng ilang taga-India. Malugod na nagpasalamat sa Panginoon ang hari, at hiniling sa amin ang kabaitang ibigay sa kaniya ang mga bihag, nang sa gayon ay maaari niya siláng ipadalá pabalik sa kaniláng lupain, kasáma ng lima sa kaniyang mga tauhan, upang maaari niláng maibahagi ang hari ng España at ang katanyagan nitó. Pagkatapos ay ibinigay namin sa kaniya ang tatlong babae na nauna naming dinakip sa ngalan ng reyna para sa mga nasabi nang dahilan. Kinabukasan, ibinigay namin sa hari ang lahat ng bihag, maliban sa mga nagmula sa Burne, na siyáng mainit na ipinagpasalamat ng hari. Pagkatapos ay hiniling niya sa amin, upang maipakita namin ang pagmamahal namin sa kaniya, na patayin lahat ng baboy naming lulan ng mga barko, at bílang ganti ay bibigyan niya kami ng sindaming kambing at manok. Pinatay namin ang mga ito upang matuwa siyá, at ibinitay ang mga ito sa ilalim ng kubyerta. Kapag nakakakita ang mga táong iyon ng kahit anong baboy, tinatakpan nilá ang mga mukha nilá upang hindi masilayan ang mga ito at malanghap ang kaniláng amoy.
Noong hápon ng parehong araw na iyon, dumatíng sakay ng isang prau si Pietro Alfonso, ang Portuges. Bago siyá pumanaog ay ipinatawag siyá ng hari at patuksong sinabihan na matapat niyang sagutin ang kahit anong itatanong namin sa kaniya, kahit nanggáling pa siyá ng Tarenate. Sinabi niya sa aming namalagi siyá ng labing-anim na taon sa India, ngunit sampu sa Maluco, sapagkat palihim na natuklasan ang Maluco noong panahong iyon. Isang taon na bawas ng dalawang linggo mula noong dumatíng sa lugar na iyon mula sa Malaca ang isang malaking barko, at umalis na punô ng mga klabo, ngunit napilitang manatili sa Bandan nang ilang buwan dahil sa masamâng panahon. Si Tristan de Meneses, isang Portuges, ang kapitán nitó. Nang tinanong niya ang hulí kung ano ang balita mula sa Kakristiyanuhan, nalaman niyang isang plota ng limang barko ang umalis ng Siviglia upang tuklasin ang Maluco sa ngalan ng hari ng España sa ilalim ng pamumunò ni Fernando de Magallianes, isang Portuges; na ang hari ng Portugalo, galít dahil isang Portuges ang sumasalungat sa kaniya, ay nagpadalá ng ilang barko sa tangos ng Bonna Speransa at sindaming barko sa tangos ng Sancta Maria, kung saan nakatirá ang mga kanibal, upang hadlangan ang pagdaan namin, ngunit hindi siyá natagpuan. Pagkatapos ay narinig ng hari ng Portugalo na lumagos sa ibáng dagat ang naturang kapitán, at papunta na siyá sa Maluco. Kaagad siyáng sumulat at inuutusan ang kaniyang punòng kapitán ng India, isang nagngangalang Diego Lopes de Sichera, na magpadalá ng anim na barko sa Maluco. Ngunit hindi silá ipinadalá ng hulí sapagkat paparatíng ang Grand Turk sa Malacha, at napilitan siyáng magpadalá ng animnapung barko upang labánan siyá sa kipot ng Mecha sa lupain ng Juda.39 Ilang galera lámang na sumadsad sa dalampasigan ang natagpuan nilá sa malakas at magandang lungsod ng Aden, at sinuong niláng lahat ito. Pagkatapos nitó, nagpadalá ang punòng kapitán ng isang malaking galyon na may dalawang hilera ng kanyon upang labánan kami, ngunit hindi ito nakapagpatúloy, at bumalik dahil sa ilang bahura at mga agos ng tubig malápit sa Malaca, at mga salungat na hangin. Si Francesco Faria, isang Portuges, ang kapitán ng naturang galyon. Ilang araw lámang ang nakaraan mula noong may isang caravel na may kasámang dalawang junk ang nása lugar na iyon upang makasagap ng balita ukol sa amin. Pumunta sa Bachian ang dalawang junk para sa kargo ng mga klabo at may lulang pitóng Portuges. Dahil hindi iginalang ng mga naturang Portuges ang mga babae ng hari at ng kaniyang mga tagasunod, kahit madalas siláng sabihan ng hari na huwag ganoon umasta, at dahil ayaw niláng tumigil, ipinapatay silá.
Pagkarinig dito ng mga laláki sa caravel, mabilis siláng bumalik sa Malaca, at iniwan ang mga junk na may apatnadaang bahar ng mga klabo, at sapat na kalakal upang bumili ng isandaan pang bahar. Bawat taon, may mga junk na naglalayag mula sa Malaca patúngong Bandan para sa mace at nutmeg, at mula Bandan patúngong Maluco para sa mga klabo. Naglalayag ang mga táong iyon nang tatlong araw mula Bandan patúngong Malaca. Palihim nang nagpasasà nang sampung taon sa Malaca ang hari ng Portugalo, upang hindi ito mabatid ng hari ng España. Nanatili sa amin ang naturang Portuges hanggang alas-tres ng umaga, at nagsabi sa amin nang marami pang bagay. Inalagaan namin siyáng napakabuti, at pinangakuan ng magandang sahod na nangako siyáng bumalik España kasáma namin.