[The fleet sights the Islas de Ladrones or Las Islas de Velas Latinas, identified as Guam and Rota of the Marianas]
Cuando hubimos corrido setenta leguas en esta dirección, hallándonos por el grado doce de latitud septentrional y por el ciento cuarenta y seis de longitud, el 6 de marzo, que era miércoles, descubrimos hacia el noroeste una pequeña isla, y en seguida dos más al sudoeste. La primera era más elevada y más grande que las dos últimas. Quiso el comandante en jefe detenerse en la más grande para tomar refrescos y provisiones; pero esto no nos fue posible porque los isleños venían a bordo y se robaban ya una cosa ya otra, sin que nos fuese posible evitarlo. Pretendían obligarnos a bajar las velas y a que nos fuésemos a tierra, habiendo tenido aun la habilidad de llevarse el esquife que estaba amarrado a popa, por lo cual el capitán, irritado, bajó a tierra con cuarenta hombres armados, quemó cuarenta o cincuenta casas y muchas de sus embarcaciones y les mató siete hombres. De esta manera recobró el esquife, pero no juzgó oportuno detenerse en esta isla después de todos estos actos de hostilidad. Continuamos, pues, nuestra ruta en la misma dirección.
Al tiempo de bajar a tierra para castigar a los isleños, nuestros enfermos nos pidieron que si alguno de los habitantes era muerto, les llevásemos los intestinos, porque estaban persuadidos que comiéndoselos habían de sanar en poco tiempo.
Cuando los nuestros herían a los isleños con flechas de modo que los pasaban de parte a parte, estos desgraciados trataban de sacárselas del cuerpo, ya por un extremo ya por el otro; las miraban en seguida con sorpresa, muriendo a menudo de la herida: lo que no dejaba de darnos lástima. Sin embargo, cuando nos vieron partir, nos siguieron con más de cien canoas, y nos mostraban pescado, como si quisieran vendérnoslo; mas, cuando se hallaban cerca de nosotros, nos lanzaban piedras y en seguida huían. Pasamos por medio de ellos a velas desplegadas, aunque supieron evitar con habilidad el choque de las naves. Vimos también en sus canoas mujeres que lloraban y se arrancaban los cabellos, probablemente porque habíamos muerto a sus maridos.
Estos pueblos no conocían ley alguna, siguiendo sólo su propia voluntad; no hay entre ellos ni rey ni jefe; no adoran nada; andan desnudos; algunos llevan una barba larga y cabellos negros atados sobre la frente y que les descienden hasta la cintura. Usan también pequeños sombreros de palma. Son grandes y bien hechos; su tez es de un color oliváceo, habiéndosenos dicho que nacían blancos, pero que con la edad cambiaban de color. Poseen el arte de pintarse los dientes de rojo y negro, lo que pasa entre ellos por una belleza. Las mujeres son hermosas, de buen talle y más blancas que los hombres; tienen los cabellos muy negros, lisos, que les llegan hasta el suelo; andan desnudas como los hombres, salvo que se cubren sus partes genitales con un angosto pedazo de género, o más bien de una corteza, delgada como papel, que fabrican de las fibras de la palma. Sólo trabajan en sus casas en la confección de esteras y cestas de hojas de palma y de otras labores semejantes del uso doméstico. Hombres y mujeres se untan los cabellos y todo el cuerpo con aceite de cocos y de seselí.
Aliméntase este pueblo de aves, peces voladores, patatas, de una especie de higos de un medio pie de largo, de la caña de azúcar y de otras frutas semejantes. Sus casas son de madera, techadas con hojas de plátanos, y con departamentos bastante aseados, provistos de ventanas, y de lechos muy blandos que hacen de esteras de palma muy finas y extienden sobre la paja amontonada. No tienen más armas que lanzas cuya punta está provista de un aguzado hueso de pescado. Los habitantes de estas islas son pobres, pero muy diestros y sobre todo hábiles ladrones, con cuyo nombre los designamos.
Sus diversiones consisten en pasearse con sus mujeres en canoas semejantes a las góndolas de Fusino, cerca de Venecia, pero son más angostas y pintadas de negro, blanco o rojo. La vela la forman hojas de palma cosidas entre sí en forma de latina; está siempre colocada de un lado, y en el opuesto, para dar equilibrio a la vela y al mismo tiempo para contrapesar la canoa, atan un grueso poste puntiagudo con palos atravesados de cuya manera navegan sin peligro. El timón se asemeja a una pala de panadero, esto es, a una vara a cuyo extremo está atada una tabla. No hacen diferencia entre la proa y la popa, por cuya razón tienen un timón a cada extremo. Son buenos nadadores y no temen aventurarse en alta mar, como delfines.
Manifestáronse tan sorprendidos y admirados de vernos, que llegamos a creer que no habían conocido hasta entonces más hombres que los habitantes de sus islas.
[46] About seventy leagues on the above course, and lying in twelve degrees of latitude and 146 in longitude, we discovered on Wednesday, 6 March a small island to the northwest, and two others toward the southwest. One of them was higher and larger than the other two. The captain-general wished to stop at the large island and get some fresh food, but he was unable to do so because the inhabitants of that island entered the ships and stole whatever they could lay their hands on, in such a manner that we could not defend ourselves from them. The men wanted to strike the sails so that we could go ashore. The natives very deftly stole from us the small boat that was fastened to the poop of the flagship; thereupon, the captain-general in wrath went ashore with forty armed men, and they burned some forty or fifty houses together with many boats, killed seven men, and recovered the small boat; we departed immediately pursuing the same course. Before we landed, some of our sick men begged us if we should kill any man or woman to bring the entrails to them, since by eating them they would recover immediately.
[47] When we wounded any of those people with our crossbow shafts, which passed completely through their loins from one side to the other, they, looking at it, pulled on the shaft now on this and now on that side, and then drew it out, with great astonishment, and so died; others who were wounded in the breast did the same, which moved us to great compassion. Those people seeing us departing followed us with more than one hundred boats for more than one league. They approached the ships showing us fish, feigning that they would give them to us, but then threw stones at us and fled. And although the ships were under full sail, they passed between them and the small boats [fastened astern] very adroitly in those small boats of theirs. We saw some women in their boats who were crying out and tearing their hair, for love, I believe, of their dead.
[48] Each one of those people lives according to his will, for they have no lords. They go naked, and some are bearded and have tangled black hair that reaches to the waist; they wear small palm-leaf hats, as do the Albanians, and they are as tall as we, and well built. They worship nothing. They are olive-skinned, but are born white; their teeth are red and black, for they think that is most beautiful. The women go naked except that they cover their privies with a narrow strip of bark as thin as paper, which grows between the tree and the bark of the palm. They are beautiful, delicately formed, and whiter than the men; they wear their hair, which is exceedingly black, loose and hanging down to the ground. The women do not work in the fields but stay in the house, weaving mats, baskets, and other things needed in their houses from palm leaves. They eat coconuts, potatoes, birds, figs a span in length [bananas], sugar cane, and flying fish, besides other things. They anoint the body and the hair with coconut and beneseed [benzoin] oil.
[49] Their houses are all built of wood covered with planks and thatched with leaves of the fig tree [banana tree] two fathoms long, and they have wooden-beam floors and windows; the rooms and the beds are all furnished with the most beautiful palm-leaf mats. They sleep on palm straw that is very soft and fine. They use no weapons, except a kind of a spear pointed with a fishbone at the end. Those people are poor, but ingenious and very thievish, on account of which we called those three islands ‘the Islands of Thieves’. Their amusement is to go with their women upon the seas with those small boats of theirs: those boats resemble fucelere, but are narrower, and some are black, [some] white, and others red; at the side opposite the sail, they have a large piece of wood pointed at the top, with poles laid across it and resting on the water, in order that the boats may sail more safely. The sail is made from palm leaves sewn together and is shaped like a lateen sail. For rudders they use a certain blade like a baker’s peel that has a piece of wood at the end. They can change stern and bow at will, and those boats resemble dolphins that leap in the water from wave to wave. Those thieves thought, according to the signs that they made, that there were no other people in the world but themselves.
Mahigit-kumulang pitumpung liga sa nasabing landas, at matatagpuan sa labindalawang digri ng latitud at 146 ng longhitud, natuklasan namin sa araw ng Miyerkoles, 6 Marso, ang isang maliit na isla sa hilagang-kanluran, at dalawa pang ibá patimog-kanluran, na ang isa ay mas mataas at mas malaki kaysa kabilâng dalawa. Ninais ng kapitán-heneral na tumigil sa malaking isla upang kumuha ng sariwang pagkain, ngunit hindi niya ito magawa dahil pinasok ng mga mamamayan ng naturang isla ang mga barko at nagnakaw ng isang bagay pagkatapos ng isa kung kayâ hindi namin maipagtanggol ang aming mga sarili. Agarang ibababa na dapat ng mga tauhan ang mga layag upang makapanaog kami sa baybay, ngunit napakahusay na ninakaw ng mga katutubo mula sa amin ang isang maliit na bangkang nakatali malápit sa dulo ng punòng barko. Sa gálit, agad na pumunta sa pampang ang kapitán-heneral kasáma ang apatnapung armadong tauhan na siyáng tumupok ng mahigit-kumulang apatnapu o limampung bahay kasáma ang maraming bangka at pumatay ng pitóng tao. Nabawi niya ang maliit na bangka at kaagad kaming umalis na sinusundan ang parehong landas. Bago kami dumaong, nagmakaawa ang ilan sa aming mga maysakit na dalhin sa kanilá ang mga lamanloob ng sinumang laláki o babaeng papaslangin namin, nang sa gayon ay mabilis siláng gagalíng.
Kapag nasusugatan namin ang sinuman sa mga táong iyon gámit ang aming mga bala ng crossbow, na siyáng lubusang tumatagos sa kaniláng mga lomo mula sa isang panig palagos sa isa, titingnan nilá ito, hihilahin ang bala sa isang dulo at pagkatapos ay sa kabilâng dulo, at pagkatapos ay bubunutin ito, nang may lubos na pagkamangha, at sa ganoon mamamatay. Ganoon din ang ginawa ng ibáng nasugatan sa dibdib, na siyáng lubhang nagpahabag sa amin. Pagkakita sa aming paglisan, sinundan kami ng mga táong iyon sakay sa mahigit isandaang bangka nang mahigit isang liga. Lumapit silá mga barko at pinakikitaan kami ng mga isda, nagkukunwang ibibigay ang mga ito sa amin; ngunit pagkatapos ay hinagisan kami ng mga bato at tumakas. At kahit punô ang layag ng mga barko, napakahusay niláng nakalusot sa pagitan ng mga ito at ng maliliit na bangka, na nakakabit sa may dulo, sakay sa kaniláng mga maliliit na bangka. Nakita namin ang ilang babae sa kaniláng mga bangka na humihiyaw at sinasabunutan ang mga sarili, na sa aking paniwala ay dahil sa pagmamahal sa mga napaslang namin.
Namumuhay ang bawat isa sa mga táong iyon ayon sa kaniláng sariling kusa, sapagkat wala siláng señor. Hubo’t hubad silá, at may balbas ang ilan at nakatali ang itim na buhok na umaabot sa baywang. Nagsusuot silá ng maliliit na kupya na gawa sa dahon ng niyog, tulad ng mga taga-Albania. Sintangkad natin silá, at maganda ang pangangatawan. Wala siláng sinasamba. Kayumanggi silá, ngunit isinisilang na puti. Pula at itim ang ngipin nilá, sapagkat maganda iyon sa paningin nilá. Hubo’t hubad ang mga babae nilá maliban sa isang makitid na piraso ng balakbak na singnipis ng papel, na siyáng tumutubo sa pagitan ng punò at ng balakbak ng niyog, sa harap ng maseselan niláng bahagi. Magaganda silá at mayumi ang pangangatawan, at mas maputi kaysa mga laláki; at may buhok na napakaitim, hindi nakatali at umaabot na halos sa lupa. Hindi nagtatrabaho ang mga babae sa mga bukid kung hindi nananatili sa bahay, naghahabi ng mga banig, basket, at ibá pang kagamitang kailangan sa kaniláng mga bahay, gawa sa mga dahon ng niyog. Kumakain silá ng mga buko, kamote, ibon, mga bungang may habàng isang palad [mga saging], tubó, at lumilipad na isda, bukod sa ibá pa. Binabasbasan nilá ang katawan at buhok ng langis mula sa niyog at beneseed. Gawa lahat ng mga bahay nilá sa kahoy na binalutan ng mga tabla at may atip ng mga dahon ng punòng may bunga [punò ng saging] na may habàng dalawang dipa; at may mga sahig at bintana. Pinalalamutian ang lahat ng mga silid at kama ng pinakamagagandang banig gawa sa dahon ng niyog. Natutulog silá sa dayami ng palma na siyáng napakalambot at pino. Hindi silá gumagamit ng sandata, maliban sa isang uri ng sibat na may dulo ng buto ng isda. Mahirap ang mga táong iyon, ngunit ingenious at napakamapangnakaw, kung kayâ tinawag namin ang tatlong islang iyon bílang mga isla ng Ladroni. Libangan nilá, ng parehong kalalakihan at kababaihan, ang araruhin ang mga dagat gámit iyong maliliit niláng bangka. Kahawig ng fucelere ang mga bangkang iyon, ngunit mas makitid, at itim ang ilan, puti [ang ilan], at pula ang ibá. Sa panig na katapat ng layag, mayroon siláng malaking piraso ng kahoy na patusok sa itaas, na pinatungan ng mga poste at nakahiga sa tubig, nang sa gayon ay mas ligtas na makapaglayag ang mga bangka. Gawa sa mga itinahing dahon ng niyog ang layag at kaanyo ng isang lateen na layag. Gumagamit silá ng isang uri ng espada na kamukha ng isang pála ng horno na may piraso ng kahoy sa dulo bílang mga timon. Káya niláng magpalit ng dulo at ulo sa nais nilá, at kahalintulad ng mga bangkang iyon ang mga delfin na lumulukso sa tubig sa bawat alon. Inakala ng mga Ladroni, batay sa mga senyas na ginawa nilá, na wala nang ibáng tao sa daigdig kung hindi silá lámang.