[Victoria and Trinidad arrive at the Moluccas]
Continuando nuestro curso siempre en la misma dirección, pasamos cerca de cinco islas llamadas Cheoma, Carachita, Para, Sangalura, Ciau, la última de las cuales dista diez leguas de Sanghir. Se ve en ella una montaña bastante extensa pero de poca elevación, y su rey se llama raja Ponto.
Llegamos a la isla de Paghinzara, donde se ven tres altos montes y cuyo rey se llama raja Babintán. A doce leguas hacia el este de Paghinzara, encontramos, además de Talaut, dos islas pequeñas, habitadas: Zoar y Mean.
El miércoles 6 de noviembre, habiendo pasado estas islas, reconocimos otras cuatro bastante altas, a catorce leguas hacia el este. El piloto que habíamos tomado en Saranghani nos dijo que ésas eran las islas Molucas. Dimos entonces gracias a Dios y en señal de regocijo hicimos una descarga general de artillería; no debiendo extrañarse la alegría que experimentamos a la vista de estas islas, si se considera que hacía veintisiete meses menos dos días que corríamos los mares y que habíamos visitado una multitud de islas buscando siempre las Molucas.
Los portugueses han dicho que las Molucas se hallan situadas en medio de un mar impracticable a causa de los bajos de que se encuentra sembrado y de la atmósfera cubierta de nieblas; sin embargo nosotros comprobamos lo contrario, y jamás encontramos menos de cien brazas de agua, aun en las mismas Molucas.
[136] Continuing the same course, we passed near six islands, [namely,] Kima, Karakitang, Para, Zangalura, Siau (which is ten leagues from Sanghihe, has a high but not large mountain, and its king is named Rajah Ponto), and Paghinzara (which is located eight leagues from Siau, has three high mountains, and its king is named Rajah Babintau): all of these islands are inhabited by heathens. To the east of Kima is the island of Talaud. Then we found twelve leagues to the east of Paghinzara two islands, not very large, but inhabited, called Zoar and Meau.
[Chart of the island of Sanghir (Sanghihe), Nuza (?), Lipan (Lipang), Cheai (?), Cabulzago (Kawalusu), Camanuca (Memanuk), Cabiao (Kamboling?), Cheva (?), Caviao (Kawio) (XIV)]
[Chart of the archipelago of Paghinzara including Paghinzara, Ciau (Siau), Zangalura (Sanggeluhang), Para, Carachita (Karakitang), Cheama (Kima), Meau (Maju), Zoar (Tifore) (XV)]
After passing those two islands, on Wednesday, 6 November, we discovered four lofty islands fourteen leagues east of the two [above-mentioned islands]. The pilot, who still remained with us, told us that those four islands were Molucca; therefore, we thanked God and as an expression of our joy discharged all our artillery. It was no wonder that we were so glad, for we had passed twenty-seven months less two days in our search for Molucca. Among all those islands, even to Molucca, the shallowest bottom that we found was at a depth of one or two hundred fathoms, which contradicts the assertion of the Portuguese that that region could not be navigated because of the numerous shoals and the dark sky as they have imagined.
[Charts XVI and XVII appear here in original.]
Nagpatúloy kami sa parehong landas at dumaan malápit sa anim na isla, [na siyáng] ang Cheama, Carachita, Para, Zanghalura, Ciáu (na may layong sampung liga mula sa Sanghir, at may mataas ngunit hindi malaking bundok, at may haring tinatawag na Raia Ponto), at Paghinzara. Ang hulí ay may layong walong liga mula sa Ciau, at may tatlong matataas na bundok. Raia Babintana ang pangalan ng hari nitó. [Pagkatapos ay natagpuan namin ang isang isla, ang] Talaut; at natagpuan namin ang dalawang isla labindalawang liga sa silangan ng Paghinzara, hindi kalakihan, ngunit matao, na tinatawag na Zoar at Meau. Pagkatapos daanan ang dalawang islang iyon, natuklasan namin noong araw ng Miyerkoles, ikaanim ng Nobyembre, ang apat na matataas na isla labing-apat na liga sa silangan ng dalawa[ng naunang nabanggit na isla]. Sinabi sa amin ng pilotong nanatili sa amin na ang apat na islang iyon ang Maluco. Dahil dito, nagpasalamat kami sa Panginoon at bílang pagpapahayag ng ligaya namin, pinaputok namin ang lahat ng kanyon. Hindi nakapagtataka na napakasaya namin, sapagkat lumagpas na kami ng dalawampu at pitóng buwan bawas ng dalawang araw sa paghahanap namin para sa Maluco. Sa lahat ng islang iyon, kabílang ang Maluco, ang pinakamababaw naming nahanap na ilalim ng tubig ay may lalim na isa o dalawandaang dipa, bukod pa sa paninindigan ng mga Portuges na imposible ang nabegasyon sa rehiyon dahil sa maraming bahura at sa madilim na kalangitang ipinapalagay nilá.